Đường sắt cao tốc tăng thêm sức hấp dẫn cho Đông Nam Á

​Đường sắt cao tốc thường vắng bóng ở Đông Nam Á – cho đến hiện nay.

Khối ASEAN gồm 10 quốc gia dự kiến sẽ liên kết đường sắt xuyên Á, xuất phát từ bài phát biểu năm 1995 của Thủ tướng Mahathir Mohamad, Malaysia. Ý tưởng là hoàn thành tuyến đường nối giữa Singapore và Côn Minh, phía tây nam Trung Quốc, đi ngang qua Malaysia, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam trước khi đến Trung Quốc. Các đường nhánh sẽ nối Thái Lan với Myanmar và Lào.

Mạng lưới đường sắt cao tốc sẽ làm giảm thời gian di chuyển và tiết kiệm nhiên liệu. Yếu tố quan trọng nhất là các dự án sẽ được phát triển không chỉ tập trung ở các thành phố lớn mà còn ở những khu vực quá cảnh của tuyến tàu.

Theo Dr Chua Yang Liang, Giám đốc Nghiên cứu Đông Nam Á, JLL: "Điều này có thể thúc đẩy các nước đang phát triển tăng trưởng vượt bậc. Sự tăng trưởng kinh tế sẽ được phân bố đều trong khu vực". "Các tuyến đường sắt hiện đại không chỉ tạo ra nhiều trung tâm mới tại các thành phố nơi có trạm dừng mà còn đem lại nhiều cơ hội đầu tư ở những khu vực xa hơn".

Dr Chua tin rằng các dự án bán lẻ, khách sạn và văn phòng sẽ mọc lên như nấm xung quanh các nút giao thông. "Sentral ở Kuala Lumpur là một ví dụ điển hình về việc các kết nối giao thông mạnh mẽ đã thúc đẩy thị trường văn phòng, bán lẻ và cộng đồng cư dân như thế nào," ông nói thêm.

Quá trình đang được triển khai

Tiến trình đang được thực hiện, tuy nhiên vẫn còn chậm. Tuyến đường sắt cao tốc Kuala Lumpur–Singapore kết nối hai nước này đã được ký kết bởi chính phủ Malaysia và Singapore vào năm 2016. Malaysia và Thái Lan cũng đang trong tiến trình đàm phán để xây dựng tuyến đường kết nối Kuala Lumpur và Bangkok.

Và kế hoạch này cũng có nhiều phê bình cho rằng Quy Hoạch Tổng Thể hiện tại về kết nối Đông Nam Á chỉ liên quan đến các liên kết nội bộ quốc gia đang trong giai đoạn phát triển.

Chính trị cũng tham gia vào cuộc chơi. Nhật Bản và Trung Quốc tranh nhau tài trợ cho các dự án đường sắt cấp chính phủ và đấu thầu xây dựng cho các công ty của họ.

Các cường quốc này có nhiều kinh nghiệm về đường sắt cao tốc. Được tính từ lúc mọi thứ bắt đầu ở Bắc Á, khi Nhật Bản hoàn thành việc kết nối Tokyo với Osaka trước thế vận hội Olympics năm 1964. Ngoài Nhật Bản, các quốc gia khác trong khu vực phát triển tương đối chậm – cho đến thập kỷ vừa qua hoặc đến khi Trung Quốc mở tuyến đường cao tốc đầu tiên, tuyến Thượng Hải – Nam Kinh vào năm 2007. Tiếp đó là tàu cao tốc Korean Train Express (KTX) tại Hàn Quốc và Đường sắt cao tốc Đài Loan (THSR) được mở trong cùng năm.

Đường sắt cao tốc thích hợp với các quốc gia có mật độ dân số thành thị cao, theo Steven McCord, Giám đốc Nghiên Cứu phía Bắc Trung Quốc, JLL. Ở những thành phố đông dân, các tuyến đường sắt nối liền với giao thông toàn thành phố. Ở Nhật Bản và Hồng Kông, các dự án phát triển phức hợp thường "đặt chỗ" ngay tại các trạm tàu, và sau đó trở thành những điểm đến hấp dẫn.

Ảnh hưởng của đường sắt cao tốc

Đường sắt cao tốc không chỉ thay đổi cảnh quan mà còn có thể thay đổi cả suy nghĩ. "Người dân Bắc Kinh đã từng nghĩ Thiên Tân cách họ rất xa, mất cả ngày dài để di chuyển. Ngày nay họ xem nơi đây như sân sau của mình," McCord cho biết, các tuyến đường kết nối các thành phố với nhau làm giảm thời gian di chuyển xuống chỉ còn 35 phút.

"Một điểm thuận tiện của tuyến cao tốc ở cả hai hình thức trên không và dưới đất là thời gian di chuyển từ 100km đến 1,200km chỉ mất khoảng 5 tiếng," ông cho biết thêm.

Mức ảnh hưởng bao gồm cả những điều chạy dọc theo hành lang Thượng Hải–Bắc Kinh. Tuyến Bắc Kinh–Thượng Hải vừa là tuyến cao tốc lớn nhất thế giới, vừa mang lại lợi ích nhiều nhất. Nó cũng thúc đẩy sự tăng trưởng ở Nam Kinh, Thường Châu, Vô Tích và Tô Châu.

Theo Ông Warner Brown, Phó Giám đốc Nghiên cứu tại Thượng Hải: "Đường sắt cao tốc cũng có nhiều ảnh hưởng đối với các vùng còn khó khăn". Ông vẫn đang theo dõi mức ảnh hưởng của tuyến Thượng Hải–Côn Minh lên địa bàn tỉnh Quý Châu, một trong những khu vực kém phát triển nhất của Trung Quốc.

Chính phủ các nước khu vực Đông Nam Á cũng rất quan tâm đến những tác động của đường sắt cao tốc. Thật vậy, nhiều bài học kinh nghiệm từ các tuyến đường cao tốc trên toàn Châu Á có thể được áp dụng cho khu vực Đông Nam Á để tạo cơ hội không chỉ cho nhà đầu tư và chủ đầu tư mà còn cho các doanh nghiệp và cư dân của các thành phố dọc theo tuyến đường cao tốc.