Phát Triển Đô Thị

Người Việt Nam dường như đã trở nên quen thuộc với việc xem cửa ngõ trước nhà và đường phố như một phần trong chính ngôi nhà của mình. Các cửa hàng được bố trí ở tầng trệt, với những cánh cửa mở rộng và nằm dọc trên các con đường nhằm thu hút sự chú ý của người qua đường. Vậy điều gì sẽ xảy ra với những nếp sống quen thuộc thường nhật của ngưới Việt khi cảnh quan đô thị thay đổi? 

Khi người dân bắt đầu có xu hướng di chuyển nơi ở của mình từ những ngôi nhà phố sang các tòa nhà căn hộ/ chung cư, vậy điều này sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội?

Là một trong những thành phố lớn mới nổi, quá trình đô thị hóa tại những thành phố này đang không ngừng chuyển biến. Không chỉ là sự thay đổi về kiến trúc mà còn là sự thay đổi trong kinh tế và xã hội trên cả nước. Dẫn đến sự thay đổi trong lối sống đô thị tại Việt Nam và tiếp đến là sự cần thiết của những không gian công cộng tại đô thị.

Cuộc sống đường phố là một loại hình rất phổ biến của người dân Châu Á ở thành thị. Tại Việt Nam, loại hình này thường giống như một không gian đô thị công cộng. Không giống như các thành phố cổ điển ở Châu Âu, thay cho các quảng trường rộng lớn là một vài công viên và chủ yếu tập trung ở trung tâm thành phố. Trong khi đó, tại Việt Nam hiện có rất nhiều dự án đầu tư cơ sở hạ tầng đầy tiềm năng đang được thực hiện như sân bay, những không gian xanh công đồng, và khu công nghiệp – nhưng với số lượng rất ít và nếu có thì chỉ mới hoạt động.

Việt Nam đang trải qua giai đoạn đoạn đầu của những vấn đề toàn cầu như như ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và sự bùng nổ dân số. Do đó mà chính quyền và cư dân thành phố đang bắt đầu nhận thức và quan tâm hơn trong việc phát triển và gia tăng những khoảng không gian công cộng cho đô thị, tuy nhiên vẫn cần nhiều sự cố gắng hơn nữa nếu muốn xây dựng những thành phố toàn cầu thực sự.

Những suy nghĩ mới mẻ tại các thành phố đang phát triển

Liên Hiệp Quốc đã cam kết hỗ trợ không gian công cộng tại trung tâm của những thành phố đang phát triển của thế giới. Với mục tiêu phát triển ổn định của Liên Hiệp Quốc trong giai đoạn từ năm 2016-2030, bao gồm việc hình thành các thành phố "tạo sự tiếp cận an toàn, toàn diện và dễ dàng, những không gian công cộng xanh, đặc biệt dành cho phụ nữ và trẻ em, người cao tuổi và người khuyết tật". Mục tiêu này sẽ có tác động đáng kể lên khu vực Châu Á, khu vực đang chiếm đến 53% dân số thành thị của thế giới, và là nơi có 16 trên tổng số 28 thành phố lớn của thế giới. Ở Việt Nam, chúng ta đang chứng kiến những giai đoạn đầu trong việc thực hiện các giải pháp đô thị như việc đưa phố đi bộ đầu tiên Nguyễn Huệ vào hoạt động tại TP.HCM vào tháng 4 năm 2015 và phố đi bộ thứ hai bao quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm ở Hà Nội từ tháng 9 năm 2016. Các con đường này đã thu hút một lượng lớn người dân địa phương cũng như người nước ngoài.

Đầu tư cho tương lai

Khi quá trình đô thị hóa làm cho các thành phố trở dày đặc hơn và nhu cầu về tài nguyên đất đai trở nên cao hơn, điều này đã tạo ra áp lực lên việc hình thành và gìn giữ những khoảng không gian công cộng tại các thành phố. Không có một giải pháp cụ thể nào với tất cả các vấn đề. Việc xây dựng và phát triển những không gian công cộng bền vững tại đô thị vẫn là một thách thức tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ở một số quốc gia láng giềng hiện đang thực hiện rất nhiều các giải pháp và ý tưởng cộng đồng. Điển hình như Chính quyền thành phố Bangkok đã giới thiệu dự án Bangkok Toàn diện. Trong khi đó, chính quyền tái Phát triển Đô thị của Singapore phát động cuộc thi thường niên – Ý tưởng cho những Không gian công cộng, còn Malaysia hằng năm đều thực hiện sự kiện nghệ thuật và văn hóa – Cảnh quan Đô thị để giới thiệu những không gian công cộng của Kuala Lumpur và những cộng đồng sáng tạo.

Việc hình thành những không gian, đặc biệt là không gian xanh chỉ mới bắt đầu: như một cam kết trong dài hạn, người dân cần phải thường xuyên tham gia và sự hỗ trợ từ phía chính phủ để có thể đạt được những mục tiêu đã đề ra. Những lợi ích này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều sự thay đổi đáng kể. Do đó chúng ta có thể hy vọng cảnh quan và môi trường sống của người dân đô thị sẽ ngày càng văn minh và tiến bộ hơn.